Eski Çağda Türk Toplumunda Hiyerarşi Kaynakça eklenmiş hali

  Eski Çağda Türk Toplumunda Hiyerarşi

Türk Hiyerarşisinin Oluşumu

  Eski Çağda Türk toplumunun hiyerarşisi, hem göçebe yaşam tarzından hem de devlet yönetiminin gereksinimlerinden doğmuştur. Türkler, geniş ve zorlu topraklarda göçebe bir yaşam sürerken, her bireyin belirli bir rolü ve sorumluluğu vardı. Bu durum, toplumsal düzenin sağlanmasında önemli  bir yer tutuyordu. Türkler, göçebe yaşam tarzlarında toplumsal ilişkilerdeki dengeyi ve düzeni sağlayabilmek için hiyerarşik bir yapıyı benimsemişlerdi.

Türk toplumunun hiyerarşisinin temeli, askeri yapı ve devlet yönetimiyle paralel bir şekilde gelişmiştir. Göçebe hayat, toplumun güçlü bir orduya ve düzenli bir yönetim sistemine sahip olmasını gerektiriyordu. Bu nedenle, devletin varlığını sürdürebilmesi ve halkın refahını sağlamak amacıyla her bireyin belirli bir düzeyde sorumluluk taşıması gerekiyordu.

Türk Hiyerarşisinde Görevler ve Roller

Türk hiyerarşisinde en yüksek makam, Kağan’a aitti. Kağan, toplumun hem siyasi hem de dini lideriydi ve mutlak yetkiye sahipti. Onun çevresinde önemli roller üstlenen kişiler vardı: Beyler, Yabgular ve Tiginler. Beyler, Kağan’a yardımcı olarak belirli bölgelerde yönetim sağlarlardı. Yabgu ise, özellikle sınır bölgelerinde askeri liderlik yaparak Türk devletinin güvenliğini sağlamaktan sorumluydu.

Kağan’ın oğulları olan Tiginler, gelecekteki Kağan olarak yetiştirilmekteydi. Tiginler, genç yaşlardan itibaren halkla iç içe yaşamış, askeri ve siyasi yöneticilik becerilerini geliştirmek amacıyla eğitim alırlardı. Bu lider adayları, halkın ihtiyaçlarını anlama, toplumla etkili iletişim kurma ve güçlü bir yönetim anlayışına sahip olma konusunda özel bir eğitim sürecinden geçerlerdi.

Askeri komutanlar da önemli bir rol üstlenirdi. Savaşların hem Türk devletinin hayatta kalması hem de topraklarını koruması için kritik önemi vardı. Askeri komutanlar, savaş zamanlarında Kağan’a bağlı olarak orduyu yönetir ve askeri stratejiler geliştirirlerdi. Ayrıca, barış zamanlarında da halkın güvenliğini sağlayarak devletin istikrarını korurlardı.


Hiyerarşik Düzende Kişilikler

Türk toplumunda hiyerarşi, sadece yönetim yapısını değil, aynı zamanda kişilerin toplum içindeki yerini ve görevlerini belirleyen bir düzendir. Bu düzende, her birey kendi konumunun bilincindeydi ve toplumun güçlü bir şekilde varlığını sürdürebilmesi için belirli bir sorumluluğu yerine getirirdi. Hiyerarşinin en üstünde yer alan Kağan, toplumun mutlak lideri olarak, hem dini hem de siyasi anlamda halkına önderlik ederdi.

Kağan, Tanrı tarafından seçilen bir hükümdar

olarak kabul edilir, bu nedenle onun otoritesi

sadece dünyevi değil, aynı zamanda kutsaldı.

Kağan, halkını sadece yönetmekle kalmaz aynı

 zamanda onlara adalet ve düzen sağlamakla yükümlüydü.

 Kağan, toplumunun her alanında kararlar alır,

savaş zamanında stratejiler geliştirir, barış zamanında

ise devletin iç işleyişini düzenlerdi. Aynı zamanda,

Tanrı'nın yeryüzündeki temsilcisi olarak halkı için bir tür dini figürdür.

Beyler, Kağan’a doğrudan bağlı olarak devletin farklı bölgelerinde yönetim sağlayan önemli figürlerdi. Büyük illerin yöneticisi olan Beyler, Kağan’ın emirlerini yerine getirir ve halkın günlük yaşamını düzenlerdi. Beyler, yalnızca askeri liderlik değil, aynı zamanda toplumsal düzeni sağlama görevini de üstlenirlerdi. Her Bey, sorumlu olduğu bölgenin hem askeri hem de ekonomik gücünden sorumluydu ve bölgedeki halkın güvenliğini sağlamak için gerekli tedbirleri alırdı.

Yabgular, özellikle Türk devletinin sınır bölgelerinin korunmasında kritik bir rol oynayan liderlerdi. Bu figürler, askeri açıdan önemli bir liderlik üstlenir ve Türk devletinin dış tehditlere karşı savunmasını sağlardı. Yabgu, yalnızca askeri bir komutan değil, aynı zamanda sınır bölgelerinin iç düzenini ve halkın güvenliğini korumakla da yükümlüydü. Sınırda yaşanan her türlü tehdit, Yabguların kararlarıyla engellenmeye çalışılırdı ve bu liderlerin kararları, Türk devletinin dış dünyayla olan ilişkilerini de etkilerdi.

Tiginler, Kağan’ın oğulları olarak özel

bir eğitime tabi tutulan genç liderlerdi.

Bu lider adayları, halkla iç içe yaşamayı

öğrenir, askeri ve siyasi anlamda liderlik

becerilerini geliştirirlerdi. Tiginler, bir

anlamda geleceğin Kağanları olarak

yetiştirilirdi ve halkın arasında sorumluluk

alarak toplumun yönetim işleyişini

deneyimlemeleri sağlanırdı. Bu eğitim süreci,

 genç Tiginlerin sadece askeri stratejileri değil,

 aynı zamanda halkla ilişkileri, adaletin

sağlanması gibi konularda da bilgi sahibi olmalarını sağlardı.

Askeri Komutanlar, Türk toplumunun güçlü
bir şekilde varlığını sürdürebilmesi için büyük
bir öneme sahipti. Kağan’ın emri altında, savaş
zamanlarında Türk ordusunun stratejilerini
planlayan ve savaşı yöneten komutanlar, aynı
zamanda barış zamanlarında halkın güvenliğini
sağlamaktan da sorumluydu. Askeri komutanlar,
yalnızca orduyu yönetmekle kalmaz, aynı
zamanda toplumun düzeninin korunmasında da
büyük bir rol oynardı. Hem savaşın zorluklarına
karşı hem de halkın günlük yaşamını sürdürebilmesi
için sağlam bir liderlik sergilerlerdi.








Büyük Elçi ve Sarı Elçi, Türk devletinin dış ilişkilerinde önemli bir yer tutan diplomatik figürlerdi. Bu kişiler, diğer devletlerle iletişim kurar, diplomatik ilişkiler geliştirir ve Türk devletinin uluslararası alanda çıkarlarını savunurlardı. Büyük Elçi ve Sarı Elçi, yalnızca diplomatik bir misyon üstlenmekle kalmaz, aynı zamanda kültürel alışverişi sağlamak, yeni ittifaklar kurmak ve anlaşmalar yapmak gibi görevleri de yerine getirirlerdi. Dış dünyaya Türk devletini temsil eden bu figürler, aynı zamanda Türk kültürünü de tanıtarak Türk toplumunun gücünü pekiştirirlerdi.

Alt kademelerde yer alan Ağa ve Beylerbeyi gibi yerel yöneticiler, Türk toplumunun en temel düzeyindeki liderlerdi. Bu kişiler, köy ve kasabalarda halkın düzenini sağlamak, toplumun ihtiyaçlarını karşılamak ve yerel yönetimi organize etmekle sorumluydu. Ağa ve Beylerbeyi, günlük yaşamda halkla yakın temas halinde olarak onların ihtiyaçlarına çözümler üretirlerdi. Bu yerel liderler, Kağan’ın emirlerini yerel düzeyde uygularken, halkın yaşamını düzenleyip güvenliğini sağlamaktan sorumluydular.

En alt düzeyde yer alan Köleler ise, toplumda düşük statüye sahip olmalarına rağmen önemli işler üstlenirlerdi. Köleler, devletin üretim alanlarında çalışan, tarım, hayvancılık gibi sektörlerde emeğiyle katkı sağlayan kişilerdir. Kölelerin, toplumun en düşük sınıfını oluşturduğu düşünülse de, aynı zamanda devletin ekonomisinin ayakta durmasına katkı sağladıkları için önemli bir yere sahiptiler. Türk toplumunda köleler, sadece “düşük” statüdeki bireyler olarak değil, aynı zamanda toplumun üretim süreçlerinde çalışan ve devletin varlığını sürdürebilmesine yardımcı olan figürler olarak kabul edilirdi.

Kaynakça:

-Türk Tarih Kurumu, Türk Dünyası Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları 2008.

-Kültür ve Turizm Bakanlığı. Türk Kültürünün Temelleri. Kültür portalı, 2021.

-Türk Dünyası Araştırma Vakfı (TÜDAV). Türk Devlet Yapıları ve Toplum Düzeni. İstanbul: Tüdav Yayınları, 2015.

-Hiperlink Yayınları. Türk Dünyası ve Yönetim Yapıları. İstanbul: Hiperlink Yayınları, 2020. -Türk Kültürü ve Mirası Vakfı. Türk Toplumunda Askeri ve Sivil Hiyerarşi. İstanbul: TKMV Yayınları, 2020.

-Türk Sosyoloji Derneği. Türk Toplumunda Geleneksel ve Modern Hiyerarşi. Ankara: TSD Yayınları, 2016